„Pomóż mi zrobić to samemu”, to zdanie stało się główną myślą koncepcji wychowania Marii Montessori. Twórczyni zależało na wspieraniu i udzielaniu pomocy wychowawczej w indywidualnym rozwoju, rezultatem czego dziecko a potem dorosły człowiek miał być osobą samodzielną, aktywną, odpowiedzialną, tolerancyjną, przejawiającą inicjatywę, o wyraźnie wypracowanych postawach prospołecznych i proekologicznych. Punktem centralnym teorii pedagogicznej Marii Montessori jest samo dziecko i jego rozwój w najkorzystniejszych wychowawczo warunkach. Pedagogika Marii Montessori jest skierowana na dziecko wraz z jego potrzebami, na jego spontaniczność, aktywność, samodzielność oraz dążenie do niezależności od dorosłych.
Maria Montessori wyróżniła trzy podstawowe warunki rozwoju:
- urządzenie otoczenia
- materiał dydaktyczny
- osobowość nauczyciela
„Urządzenie otoczenia” – chodzi tu o estetykę pomieszczeń do nauki i zabawy.
„Materiał dydaktyczny” ma służyć do rozwijania narządów zmysłów dziecka i ćwiczenia jego mięśni. Dostarczanie dziecku rozmaitych bodźców czuciowych i doskonalenie percepcji selektywnej bodźców. Przy wykorzystaniu szerokiego repertuaru materiałów dydaktycznych, zwiększając liczbę wrażeń i rozwijając zmysły wychowuje się równocześnie dziecko moralnie i estetycznie, gdyż umożliwia się mu dokonywanie oceny różnicy między określonymi bodźcami oddziaływującymi nań z zewnątrz. Istota wychowania polega nie na wyćwiczeniu narządów zmysłów i ich funkcji ale na przyswojeniu sobie treści duchowej i wykształceniu jej za pomocą wrażliwości na prawdę i piękno.